Siarcod arian anghyfreithlon yn cymryd mantais ar bwysau costau byw

Mae ymchwil newydd*, a gomisiynwyd gan Atal Siarcod Benthyg Arian Cymru a Llywodraeth Cymru, yn cadarnhau ofnau y gallai’r caledi ariannol presennol ysgogi mwy o bobl yng Nghymru i fenthyca gan fenthycwyr arian anghyfreithlon, a elwir yn fwy cyffredin fel siarcod arian.

• Dywed 38% eu bod yn fwy tebygol o fod angen benthyg arian neu gredyd eleni i dalu costau bob dydd.
• Roedd 50% o'r rhai oedd yn benthyca angen arian ar gyfer costau byw bob dydd; o'r rheini, 66% ar gyfer bwyd a 53% i dalu biliau ynni.
• Pobl 18-34 oed sydd fwyaf agored i gael eu targedu gan fenthycwyr arian anghyfreithlon.

Mae’r ymchwil, y cyntaf o’i fath yng Nghymru, yn amlygu’r realiti difrifol a wynebir gan gymunedau Cymru yn yr hinsawdd ariannol bresennol, gyda chwarter y rhai a holwyd yn dweud eu bod wedi ystyried benthyca arian yn 2022 i dalu am gostau hanfodion bob dydd fel bwyd a nwyddau ymolchi sylfaenol, ac mae 38% arall yn dweud eu bod yn fwy tebygol o fod angen benthyg credyd eleni.

O’r ymatebwyr a ddywedodd eu bod wedi benthyca arian yn ystod y 12 mis diwethaf, dywedodd 50% fod angen yr arian arnynt i dalu costau byw bob dydd, dywedodd 66% ohonynt fod angen yr arian ar gyfer bwyd, a 53% fod angen arian ychwanegol arnynt i dalu am eu biliau ynni. Roedd anghenion benthyca eraill yn cynnwys talu am wisg ysgol, tripiau ysgol a gofal plant.

Mae’r data’n dod â gwirionedd dirdynnol i’r amlwg, sef bod angen i lawer o aelwydydd Cymru fenthyca arian er mwyn fforddio gwresogi a bwyta. Dywedodd 44% o fenthycwyr eu bod wedi benthyca’n anffurfiol trwy ffrindiau, teulu neu gydweithwyr, gan gynyddu’r risg y bydd y bobl hyn sy’n agored i niwed yn ariannol yn dioddef gan fenthycwyr arian anghyfreithlon.

Dywed Sarah Smith, rheolwr Atal Siarcod Benthyg Arian Cymru “Rydym wedi gwybod erioed bod benthycwyr arian didrwydded yn ysglyfaethu pobl sy’n agored i niwed. Mae’r ymchwil hwn yn cadarnhau ein hofnau bod yr argyfwng costau byw presennol yn mynd i annog benthycwyr anghyfreithlon rheibus i gynnig benthyciadau i fenthycwyr anobeithiol, a allai gael eu gwrthod yn rhywle arall.”

Mae’r arolwg hefyd yn datgelu mai pobl rhwng 18-34 oed sydd fwyaf agored i gael eu targedu gan fenthycwyr arian anghyfreithlon. Mae’r canlyniadau’n awgrymu bod y grŵp oedran hwn yn fwyaf tebygol o ystyried benthyca arian i dalu am hanfodion a hefyd yn fwyaf tebygol o fod wedi benthyca yn ystod y 12 mis diwethaf. Mae ymchwil hefyd yn dangos bod pobl ifanc 18-24 oed yn fwyaf tebygol o fod wedi defnyddio benthyciwr arian didrwydded eisoes ond eu bod yn llai tebygol o wybod bod y math hwn o fenthyca yn anghyfreithlon, felly gallant fenthyca yn ddiarwybod gan siarc benthyca.

Gyda benthycwyr anghyfreithlon yn defnyddio cyfryngau cymdeithasol i dargedu dioddefwyr, mae pobl iau sy'n weithgar ar lwyfannau fel TikTok, Snapchat a Reddit yn fwy agored i arferion benthyca a allai fod yn anghyfreithlon. Mae’r grwpiau oedran hyn hefyd yn llai tebygol o ddweud bod cyfraddau llog wedi’u gwneud yn glir iddynt ar adeg benthyca, sy’n golygu y gallai fod yn rhy bell i lawr y llinell cyn iddynt sylweddoli eu bod wedi cytuno i gymryd benthyciad anghyfreithlon, llog uchel.

Esboniodd Smith, "Gyda defnyddwyr llwyfannau cyfryngau cymdeithasol fel TikTok ac Instagram yn tyfu'n esbonyddol, felly hefyd ein pryder am y bobl ifanc sy'n defnyddio'r apiau hyn. Rydyn ni'n gwybod y bydd benthycwyr arian anghyfreithlon yn dilyn tueddiadau poblogaidd er mwyn cael gwared ar ddioddefwyr newydd, gyda'r argyfwng costau byw yn gwneud eu cynnig i roi benthyg arian yn llawer mwy demtasiwn. Rydym am gyrraedd pobl iau a mwy agored i niwed gan ddefnyddio'r llwyfannau hyn i'w haddysgu am yr hyn i gadw llygad amdano a'r peryglon sy'n gysylltiedig â dod yn gysylltiedig â benthycwyr anghyfreithlon."

Mae’r arolwg wedi datgelu mai mannau problemus o ran benthyca anghyfreithlon, gan gynnwys Merthyr Tudful, Caerffili ac Abertawe, a welodd y cyfrannau uchaf o ymatebwyr a oedd yn ymwybodol o fenthyca anghyfreithlon posibl yn eu hardal. Bydd y wybodaeth a amlygwyd yn yr ymchwil yn caniatáu i Atal Siarcod Benthyg Arian Cymru ymchwilio i galon y cymunedau bregus hyn i godi ymwybyddiaeth o’r cymorth sydd ar gael ac i nodi arwyddion benthyciwr arian anghyfreithlon.

Dywed Sarah Smith y gall benthycwyr arian didrwydded fod yn dwyllodrus o gyfeillgar, gan gynnig helpu pobl ag angen ariannol gyda benthyciad. Mae’n annhebygol iawn y bydd unrhyw waith papur, a dim ond yn ddiweddarach y bydd y benthyciwr arian didrwydded yn dechrau mynnu ad-daliadau dirfawr, gan ddefnyddio braw, bygythiadau, neu hyd yn oed drais i dynnu mwy o arian oddi ar eu dioddefwyr. Meddai, “rydym wedi ymchwilio i bob math o fenthycwyr arian didrwydded, o ddynion bygythiol yn gorfforol i fenywod diniwed yn eu 80au. Mae benthycwyr arian didrwydded yn dod o bob lliw a llun.

Ychwanegodd “mae angen i unrhyw un sydd wedi benthyca gan fenthyciwr arian didrwydded wybod nad ydyn nhw wedi gwneud dim o’i le eu hunain, ac rydyn ni yma i’w helpu.”

Yng Nghaerffili, fe wnaeth benthyciwr anghyfreithlon o’r enw “The Money Man”, gadw £92,000 dros gyfnod o 10 mlynedd o fudd-daliadau cwpl oedrannus bregus, gan eu gadael gyda cheiniogau’n unig i fyw. Arestiwyd y benthyciwr gyda dros £30,000 o arian parod wedi’i stwffio i gas gobennydd yn ei gartref a chafodd ei ddedfrydu i 15 mis o garchar ar ôl pledio’n euog i fenthyca anghyfreithlon. Gyda chymorth Atal Siarcod Benthyg Arian Cymru, dyfarnwyd iawndal o £66,000 i’r dioddefwyr a chafodd £25,000 pellach ei adennill yn POCA (Deddf Elw Troseddau).

Dywedodd Jane Hutt, y Gweinidog dros Gyfiawnder Cymdeithasol: “Rydym yn dal yng nghanol argyfwng costau byw digynsail gyda gormod o bobl yn poeni’n enbyd am y misoedd i ddod. Yr adeg hon o'r flwyddyn yn enwedig, yn dilyn gwyliau'r Nadolig, gall yr heriau deimlo'n waeth byth.
“Rydym yn gwneud popeth o fewn ein gallu drwy ddarparu cymorth wedi’i dargedu i’r rhai sydd ei angen fwyaf a thrwy raglenni a chynlluniau sy’n rhoi arian yn ôl ym mhocedi pobl ond yn anffodus, bydd benthycwyr arian didrwydded yn dal i ysglyfaethu ar y rhai sy’n dioddef anawsterau ariannol.

“Rwy’n falch o fod yn gweithio gydag Atal Siarcod Benthyg Arian Cymru i godi ymwybyddiaeth o’r ymchwil diweddaraf i fenthyca anghyfreithlon yng Nghymru. Byddwn yn annog y rhai sy’n cael trafferth troi at fenthyciwr fforddiadwy a chyfrifol fel eu hundeb credyd lleol.”

Gallai dod yn gyfarwydd â nodweddion cyffredin benthyciwr arian anghyfreithlon, neu siarc benthyca, eich atal rhag dod yn ddioddefwr:

• Gall ymddangos yn gyfeillgar a chymwynasgar i ddechrau
• gwneud i bobl dalu llawer mwy yn ôl nag y gwnaethant ei fenthyg
• anaml yn darparu gwaith papur
• yn aml yn troi'n gas
• yn y pen draw yn cymryd eiddo fel cardiau banc neu basbort er diogelwch
• targedu pobl mewn mannau bob dydd fel gatiau'r ysgol, dros WhatsApp, cyfryngau cymdeithasol neu yn y dafarn
• yn meithrin perthynas amhriodol â'u dioddefwyr sy'n aml yn bobl agored i niwed.

Mae Atal Siarcod Benthyg Arian Cymru yn amddiffyn ac yn cefnogi dioddefwyr benthyca arian anghyfreithlon a throseddau cysylltiedig, yn ogystal ag ymchwilio ac erlyn benthycwyr arian didrwydded yng Nghymru.

Os ydych chi'n poeni am eich sefyllfa eich hun, neu rywun rydych chi'n ei adnabod, cysylltwch ag Atal Siarcod Benthyg Arian Cymru i gael cyngor a chymorth diogel a chyfrinachol. Ffoniwch 0300 123 3311 neu ewch i atalsiarcodbenthygariancymru.co.uk.

YMCHWIL*
Arolwg Atal Siarcod ‘Benthyg Arian’ Cymru

Ymchwil a gynhaliwyd gan Strategic Research & Insight ar ran Atal Siarcod Benthyg Arian Cymru ym mis Hydref a mis Tachwedd 2022. Roedd ymchwil yn cynnwys 1,000 o ymatebion ac yn cynnwys methodolegau panel a ffôn cyfun ar-lein.